Khám phá quốc gia biệt lập nhất Trung Á

Turmenistan phần lớn vẫn đóng cửa với thế giới kể từ khi độc lập năm 1991. Nhân cơ hội nước này tổ chức cuộc thi đua ô tô đường trường Silk Way, phóng viên BBC Rayhan Demytrie đã có chuyến đi khám phá quốc gia này.

Thành phố trắng Ashgabad (Ảnh Panromio.com)

Chào mừng tới Turkmenistan: "Xin cho xem hộ chiếu. Đặt hành lý của bạn lên bàn cân", một nhân viên hải quan tại sân bay Ashgabad hách dịch nói. Đây là lần kiểm trả hộ chiếu thứ 4 kể từ khi tôi (Rayhan) ở sân bay quốc tế Saparmurat Turkmenbashi.

Nhưng thái độ của nhân viên hải quan đã thay đổi nhanh chóng. "Oh...nhà báo à, tới đây vì cuộc đua xe? Chào mừng tới Turkmenistan", người này nói và cười thật tươi.

Turkmenistan là quốc gia biệt lập nhất vùng Trung Á nhưng nước này đã đăng cai một sự kiện mà chính phủ Turkmenistan muốn quảng bá.

Cuộc đua ô tô đường trường Silk Way kéo dài một tuần, thu hút nhiều tay đua chuyên nghiệp lẫn nghiệp dư. Cuộc đua bắt đầu từ Kazan, Nga và đi qua Kazakhstan rồi tiến vào vùng sa mạc ở Turkmenistan.

Đây là cơ hội để quốc gia giàu khí thiên nhiên Turkmenistan thể hiện nước này đã tiến hành mọi việc tốt như thế nào và cũng là cơ hội hiếm có của nhà báo để khám phá đất nước hầu như vẫn đóng cửa với thế giới bên ngoài.

Thành phố trắng

Mỗi buổi sáng, một đội quân quét dọn đường phố đều làm sạch những quảng trường trung tâm và các con lộ tại Ashgabad, thủ đô của Turkmenistan. 

Cả thành phố không một vết bẩn. Hút thuốc ở ngoài nhà là việc làm không được phép và nếu bị bắt gặp bạn sẽ bị phạt 50 USD. Trên các đường phố, luôn có đủ lượng cảnh sát đảm bảo cho mọi công dân tuân thủ các luật lệ. Trên thực tế, mỗi 100m lại có một cảnh sát, thậm chí cả ở những nơi yên tĩnh nhất.

"Tôi đã quen với điều đó và tôi cho rằng như thế là không tồi", một cư dân từ chối nêu tên cho hay. "Ít nhất là chúng tôi luôn cảm thấy an toàn".

Trong suốt những năm qua, Ashgabad vẫn đang được quy hoạch. Các toà nhà được xây dựng từ thời cựu lãnh đạo Saparmurat Niyazov. Không có gì cản trở sự bùng nổ xây dựng ở Turkmenistan.

Được mệnh danh là Thành phố Trắng, Ashgabad tràn ngập các toà nhà màu trắng, với mặt tiền là đá cẩm thạch trắng.

Tất cả những toà nhà công cộng lớn, gồm cả các bộ của chính phủ, cung điện, bảo tàng và các trường học đều được ốp đá cẩm thạch.

Cư dân tại đây đều tự hào về thành phố mới.

Niềm tự hào về khí đốt

"Turkmenistan là một đất nước tuyệt vời, hãy nhìn thủ đô của chúng tôi", một người quét rác tên là Tursun nói. "Nếu làm việc chăm chỉ, bạn có thể kiếm tiền và sống ổn. Tôi làm việc 6 ngày một tuần, làm sạch chóp các vòi phun nước và cắt tỉa bụi hồng. Tôi được trả 100 USD/tháng. Chúng tôi rất hạnh phúc, xin cảm ơn Tổng thống".

Giới lãnh đạo Turkmenistan cho biết, đất nước này không bị hề hấn gì vì cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu. Điều này thì quá chuẩn vì Turkmenistan ít tiếp xúc với thị trường quốc tế.

Một cuộc kiểm toán độc lập tiến hành vào năm 2008 cho thấy, Turkmenistan là quốc gia có trữ lượng khí lớn thứ 5 thế giới. Và không có gì ngạc nhiên khi cộng đồng quốc tế đang nhòm ngó Turmenistan với mong muốn có phần trong món lợi hydrocarbon của nước này.

Gần đây, Tổng thống Kurbanguly Berdymukhamedov mới công bố ý định tham gia đường ống Nabucco, một dự án được châu Âu hậu thuẫn, vốn sẽ chuyển khí từ Caspian sang Châu Âu, có chạy vòng qua Nga.

Làn sóng thay đổi

"Nhiều việc đã khác, chúng tôi có thể đi từ vùng này sang vùng khác mà không cần phải có sự cho phép đặc biệt", một phụ nữ tại khu chợ lớn nhất Turkmenistan là Tolkuchka ở ngoại ô Ashgabad nói.

Nhiều thứ chắc chắn là đã thay đổi khi so sánh với thời ông Niyazov nắm quyền. Tổng thống mới Berdymukhamedov đã tiến hành hàng loạt cuộc cải tổ, thông qua hiến pháp mới, đưa ra những tên gọi truyền thống cho các ngày trong tuần và tháng. Nhà lãnh đạo này còn mở cửa rạp hát và rạp xiếc, hai thứ vốn xa lạ với văn hoá Turkmenistan dưới thời ông Niyazov.