Tàu con thoi Atlantis của Cơ quan Hàng không vũ trụ Mỹ (NASA) đang có sứ mệnh quan trọng, sửa chữa và nâng cấp kính viễn vọng không gian Hubble trên quỹ đạo. Trong 19 năm qua, Hubble đã gửi về nhiều hình ảnh ấn tượng, giúp các nhà khoa học hiểu biết rõ hơn về vũ trụ. Nhưng có nhiều chuyện liên quan Hubble không phải ai cũng biết...
1. Khởi đầu thất bại: “Kính viễn vọng của mọi người” này từng được xem đã thất bại sau khi phóng lên vào tháng 4-1990. Một vết xước mảnh như sợi tóc ở gương chính đã cản trở hội tụ ánh sáng chính xác, do đó các ảnh gửi về đều bị mờ. Các nhà khoa học NASA lúc đó từng nói thế là “thua” nhưng đến tháng 12-1993, sứ mệnh con thoi đầu tiên lên sửa Hubble đã thành công. Sứ mệnh phức tạp nhất này phải trải qua 11 tháng huấn luyện trước khi tiến hành.
2. “Nhà khai phá các vì sao xa xôi”: Đó là cách gọi của Bưu điện Mỹ khi phát hành con tem đặc biệt 41 cent kỷ niệm nhà thiên văn Edwin Hubble năm 2008. Tuy nhiên, lúc đầu Hubble đã không chọn nghiên cứu thiên văn. Ông sinh ở Missouri năm 1889, học dở dang toán và thiên văn rồi chuyển qua nghiên cứu luật ở Đại học Oxford. Chuyển đến Kentucky để thực hành luật nhưng Hubble lại bị vũ trụ thu hút mạnh và đã trải qua phần lớn cuộc đời ở Đài thiên văn Wilson, California. Ông có nhiều phát hiện nhưng đáng chú ý nhất là phát hiện khi các thiên hà càng ở xa nhau, chúng càng di chuyển rời nhau nhanh hơn. Từ đó, Hubble kết luận vũ trụ giãn nở đều. Kính viễn vọng không gian Hubble có một mục tiêu là tính toán tốc độ giãn nở này (gọi là “hằng số Hubble”).
3. Kích thước chỉ trung bình: To bằng chiếc xe buýt, Hubble tưởng lớn nhưng các nhà khoa học nói chỉ mới cỡ trung bình của kính viễn vọng. Gương chính của Hubble có đường kính 2,4m, nhỏ hơn nhiều so với 10,3m của kính viễn vọng lớn nhất thế giới Great Canary Telescope trên đảo La Palma, quần đảo Canary, hay 7,6m của kính viễn vọng Keck ở Mauna Kea, Hawaii. Tuy nhiên, Hubble “lớn hơn” ở chỗ đặc tính quang học và thiết kế cho phép sửa chữa ngay trong không gian. Điều quan trọng nhất, Hubble nằm ngoài bầu khí quyển trái đất, cho phép nhìn xa hơn và rõ hơn.
4. Đi hơn 4,82 tỷ kí lô mét: Mỗi 96 phút, Hubble quay trọn một vòng quỹ đạo quanh trái đất, với tốc độ khoảng 8km/giây. Đến nay Hubble đã quay quanh trái đất hơn 100.000 lần, tổng cộng đã đi hơn 4,82 tỷ kí lô mét, bằng khoảng cách từ trái đất đến sao Diêm vương.
5. Không thể “nhìn” trực tiếp vào mặt trời: Hubble đã chụp ảnh mọi hành tinh trong hệ mặt trời, ngoại trừ sao Thủy. Lý do là sao này ở gần mặt trời nhất nên nếu chụp ảnh, ánh sáng mặt trời sẽ làm hỏng các thiết bị quang học và điện tử trên Hubble.
6. Giữ ảnh một năm mới công bố: Trong 19 năm hoạt động, Hubble có khoảng 880.000 quan sát và chụp 570.000 hình ảnh vũ trụ. Các nhà khoa học giữ những ảnh này một năm cho các dự án nghiên cứu trước khi công bố rộng rãi. Việc công bố sớm hơn hiếm khi xảy ra do lĩnh vực nghiên cứu vốn có nhiều cạnh tranh.
7. Chia sẻ thời gian với Hubble: Một ủy ban quốc tế các nhà khoa học nổi tiếng ở Viện Khoa học kính viễn vọng không gian xem xét các đề nghị do các nhóm từ khắp thế giới đệ trình rồi phân loại theo những vấn đề quan trọng. Giám đốc viện sẽ quyết định cuối cùng về việc chia sẻ thời gian làm việc với Hubble. Một số nhóm có thể chỉ được vài phút làm việc với Hubble nhưng nó cũng rất giá trị.
8. Ngôi sao Hollywood: Hubble là một biểu tượng văn hóa đại chúng. Bản thân kính Hubble và các hình ảnh chụp được từng tham gia phim Hollywood và show truyền hình. Trong phim Naked Gun 2 1/2 năm 1991, Hubble là trò cười vì thất bại. Hình ảnh do Hubble chụp từng xuất hiện trong các phim Happy Feet và Contact. Bìa album Binaura của Pearl Jam năm 2000 dùng một ảnh tinh vân do Hubble chụp.
9. Tác phẩm nghệ thuật: Ngoài ý nghĩa khoa học, nhiều hình ảnh do Hubble chụp còn đẹp đến mức kinh ngạc nên không chỉ xâm nhập Hollywood, nhiều hình ảnh Hubble còn vào bảo tàng nghệ thuật. Năm ngoái Bảo tàng Nghệ thuật Walters ở Baltimore trưng bày hơn 20 ảnh ấn tượng do Hubble chụp.
10. Thời hoàng kim sắp qua: Hubble còn hoạt động 5 năm nữa trước khi kính viễn vọng không gian James Webb (JWST, theo tên giám đốc thứ nhì của NASA James E. Webb) dự kiến được NASA phóng lên vào năm 2014. JWST có gương 6,5m và panel năng lượng mặt trời to bằng sân tennis. Hubble khiêm tốn ở quỹ đạo 560km nhưng JWST sẽ ở quỹ đạo cách trái đất 1,6 triệu kí lô mét, có thể quan sát những thiên hà xa xôi nhất và cung cấp thông tin về những thời khắc đầu tiên của vũ trụ.
(Theo SGGP)
0 nhận xét:
Đăng nhận xét